Батыр Баукең және КСРО-ның сайқал саясаты..

Тарихты ешкім өзінше бұрмалай алмайдыда,қашанда  өзгертіпте, көмескілепте жасыра да алмайды.Әр дәуірдің ұрпағы өзінше қортып сараптап өз бағаларын беріп отырумен бірге кеиіпкеріміз  Баукең яғный қазақтың ұлы тұлғаларының біріде бірегеиі Бауыржан Момышұлын үлгі тұтумен бірге ұрпақтан-ұрпаққа насихаттау деисің бе?Әрі  әр қырынан тану жалғасын  таба берері қақ.
Баукең әр шайқастан кейін есеп беріп баяндама жазғанда сол шайқасты кең отырып, жан-жақты талқылап орыстың генерал сымақтардың қателігін бетің-жүзің демей жазуы, жоғарғыдағы бет терісі қалың шен шекпенділер жақтырта қоймаған еді. Әскери стратегиялық шайқасты шебер  құра білетін Бауеңнің көз алдында алғы шепке өз қандастары түркі тектес халықтарды соңында орыстарды соғысқа салу көзі ашық,көкірегі ояу  Бауыржандай касби маманның олардың онысын пайымдай алмау мүмкін еместе! соны айтып жазбау даланың баласының жан дүниесіне ар ұжданына  сыймайтын қылық еді.Олар соғыс біткенше Баукеңді ең-ең  кербаққан жерлерге айдап отырды.Сөйтседе басқалар өз қарамағандағы әскерді қырып алып өздері келіп жүргенде Баукең қыйын сәтерде бір зеңбірек, мылтығын да тастамай қайта жауларын кырып олжалы оралуы дала ұлының қол бастап соғыса алатыны, үшқыр ой,озық тәжирибесі, қас қығымда дұрыс шешім шығара алатын көрегендігі өз әріптестерініңде  Мәсеудіңде жынына тиетін еді.Содан ба аты суық кісі, Сталиннің өзі Бауыржанға « -Ой алда сен Қазақсыңба?»-деп таң қалуы көп жайтты анғартатын әңгіме.Қазақ  деген ұлы халықты ешқашан бұғауда ұстап отыра алмайсыңдар дегенді Баукең  40 – жылдардың ортасында қызыл имперяға дәлелдеп кеткенін енді аңғарып жатқанымыз жоқ па…”Орыс шовинизмінің салдарынан Баукеңе КСРО Батыры атағы, тіпті генерал шені берілмей қалды. Ал ол кісі генерал болуға лайық, тіпті Маршал да тақиясына тар келмес еді. Бірақ Баукеңнің тік, тура мінезі үшін оны шовинистік басшылық сылтау қылып ұнатпады.Өз боданындағы төменгі сатылы ұлттан қайсар ұлдың ұшқыр қиялымен шексіз кең білімді Қазақ баласы ешкімге басын имейтін айбарлы ұлға соқтығар сылтау таба алмасада ,Әскери академияны үздік бітіргендерді корпус командирі немесе дивизия командирі қылып жібереді. Әскери академияны үздік бітірген Баукеңді сонау Сібірдегі бригада командирінің орынбасары етіп жіберді. Бұл барып тұрған шовинистік көзқарас, Баукеңнің білімін, біліктілігін, дәрежесін көра алмаушылық еді. Баукеңді жақсы білетіндердің айтуынша екі рет КСРО батыры атағына ұсынылған екен. Алғаш рет Панфилов тірі кезінде ұсынған еді. Бірақ соғыс кезінде штабқа бомба түсіп, ол құжаттар өртеніп кетті. Содан жоғарыға жіберілмей қалды. Бұл жерде Панфиловтың өзіне де бомба түсуінің күмәнді тұстары сол кезде айтылса талай бомбаның тағы жарылыуыда мұмкін еді…Екінші рет Панфилов қайтыс болғаннан кейін дивизияның бұрынғы штаб бастығы, полковник Серебряков деген кісі ұсынды.”Ұсыныс Мәскеуге келіп түскеннен кейін Мәскеу Қазақстан басшылығынан «осы кісі Батыр атағын алуға лайық па, жоқ па?» деген мінездеме сұрайды. Бұған сол кездегі Қазақстан басшылары Н.Оңдасынов пен Ж.Шаяхметов қарсы болып, атақ берілмей қалған. Баукеңе шен шекпен бергісі келсе өзі билеп төстеп отырған КСРО бұндай істі ҚазақСТАНмен еш ақылдаспаушы еді ғой. Жалғыз күнде ататынды да, қылқындырып асатынды да Мәскеу өзі шеше беретін-ді. Баукеңе бергісі келмеген соң сөз бұйдаға салып Қазақстанға шылбыр ұшын сілтей салған Мәскеудің ондай сұрқыялығын жеті менгерген жалтоқой басшылар Мәскеудің көңілінен шығатын шешім жіберген тарихты ешкім жоққа шығара алмайды. Кейін Н.Оңдасын кешірім сұрап, Баукеңнің үйіне келген. Баукеңе деген көңілінің ақ екенін білдіргісі келіп Ол кісі Баукеңе өзінің «Арабша-қазақша сөздік» және «Парсыша-қазақша сөздік» деген екі кітабын сыйға әкелдім дейді. Сонда Баукең шкафтан Нерудің үлкен екі кітабын әкеліп, жаңағы кітапшалардың үстінен қойып Баукең: «Сіз айдауда болдыңыз ба, тұтқында болдыңыз ба?» – деп сұрайды. Н.Оңдасынов: «Жоқ, құдай сақтасын», – дейді. Сонда Баукең: «Бұл үлкен екі кітапты Үндістан басшысы түрмеде отырып, айдауда жүріп жазған. Ал сіз мемлекет басшысы болғаннан кейін сөздік сияқты өзіңізге бейтаныс іспен шұғылданбай, халықтың тарихына байланысты осындай үлкен еңбектер қалдыруыңыз керек еді ғой. Ағылшындарда Черчилль деген ұзақ жыл ел басқарған премьер-министр болды. Сол кісі отставкаға шыққан соң, он жыл бойы өле-өлгенше құжаттардың негізінде, өзінің білгенінше ағылшын тарихы қамтылған 10 том мемуар жазып қалдырған. Сіздің де сөйтуіңіз керек еді», – деп сөзін түйеді.
Соңында Оңдасынов: «Сені Батыр атағына ұсынған кезде біз қарсы болып едік. Сенен кешірім сұрайын деп келіп едім», – деп кешірім сұрапты.
Баукең қолын бір-ақ сілтеп: «Бұл – өткен іс. Өткен іске өкінбеймін», – дейді.
Бұл жерде Н.Оңдасынов пен Ж.Шаяхмет сол кезден кейінде Батырға ұсына салуға мүмкіндігі де қолдарында билігіде бар еді. Олардың заманында өздеріне қазақтан бір Батырдың шығып жатқаны мақтанш еді.
Бірақ Баукеңдей қазақы ұлт жанды ұлдың КСРО ға жақпайтынын білген содан ондай іске баруға батылдары жетпеген,Ал батырға ұсынған кунің өзінде өздері жоғарғыға сенімсіз болып қалудан қорқанда болу керек, тіпті қазіргі деректерде Н.Оңдасыновтың Баукеңнен кешірім сұраған хаты да бар деп жүр… Ол рас болса. Ұлы Баукеңнің шен шекпен мен мәртебесінің өсіп кетуіне КСРО қорыққан. Қазақты 300 жыл бодандықта ұстаған сайқал саясатына қазақтар тым мойын ұсына қоймағандығы ,іштерінде Қазақылық қайнап жатқандығы,Өздернің не бір сұрқыя саясаты әлсіз екендігін сезінумен бірге қазақтардың қазақылығы асқақатап руқтанып кетуін қаламаған! Ел шетін жау шауып қазақтар соғыс соғыс деп анда мұнда жанын салып қырылып, қаншама жап жас боздақтар өздері қалап соғысқа атанып,қандары суша шашылып жатқанда да КСРО ның ұлттық отаршылдық саясаты жалғасып жатқанын қандай жеркенішті деші.Баукең 1941 жылдың өзінде 19-шы гвардиялық атқыштар полкына командир болып жүріп- ақ Мәскеуге келген жауды тосып алып,ерен қабілетінің арқасында  тас талқанын шығарған Баукеңді амалсыздан Ленин Орденімен марапаттаған еді.Іле шала Панфиловшылар дивизиясында ерен қабілетімен жаумен  алысқан  командир аты бар әлемге жайылды ғой …Осыдан кейін Баукеңде артқа тартып алды.Бірақ КСРО-ның бүйрегі бұрған офицерлері жырғатпады арт-артынан жеңілді ,Кеңес  әскерлері аз қырылмады.Ақыры алғы шепке қайта салды Қайда барсада Баукең ерен қабілетімен өз қол астындағы мыңға тарта әскерінің қамын жеп,оларды қорғай отырып  жаудың талқандап жеңіп шықты ..Сондағы КСРО Баукеңді 2 рет Қызыл ту орденімен  марапаттады одан жоғарғыға өрлетпеді.
Екінші дүние жүзілік соғыста қазақтың қандай соғысқанын сондағы шен шекпен алған батырлардың дәрежесімен салыстырып айтатын болсақ, Ұлы Отан соғысында КСРО Батырларынан саны жағынан бірінші – орыстар, екінші орында – украиндар, үшінші орында – белорустар, төртінші орында еврейлер тұрды. Бесінші орынды қазақтар иеленді. Бұған қарап 300 жыл қазақты тұқыртып ұстап отарладық деген қазақтың бойындағы батырлық қайсарлық пен қайраттылық отанға деген сүйіспеншіліктің қайнап жатқанын аңғару қиын емес қой … Оның үстінде 2-3 танкі жойып батыр бола салған орыс ұлтынан көптеп шықса 20-30 дан астам танкіні бір өзі 100-300 астам фашизімнің көзін құртқан талай қазақтың ерлігі еленбей қалғанын ескерсек .. Бұл көрсеткіштер арқылы қазақтың қайсар ұлт екенін екінші дүние жүзлік соғыс қайта дәлелдеді.2-дүние жүзілік соғысты көп зерттеген Европалықтар қазақтардың қайтпас ерлігі жайлы бас шайқап көп жазды.Ал Мәскеу оған еш елжіреген жоқ.
КСРО-ның батыры қазақтың белгілі жазушысы Мәліктің сөзімен айтсақ,”-орыстар батыр болу үшін бір рет көзге түссе жетіп жатыр.Қазақтар оны екі есе істегенде ғана көзге түсе аласың,  оның өзінде сол еңбегің  жүз не мың қазақтың  біреуі ғана бағаланып  батыр атанды ғой”- деп айтқанын ақиқат пен аңыз кітабында Нұршайық батыр ашық айқын жазған.Сол Мәлік бен Төлеген екеуін  Бауыржан жоғарғыға батыр атағын алуға  анықтама бергізгенін егер -”Бауыржан Момышұлы болмаса біздің еңбек бағалануы бағаланады ғой бірақ жоғарғы жақ Батыр атағын  бере салуы қыйын еді” -деп  Мәлік өле-өлгенше айтып өткенді.Бұл жерде Баукеңнің ірі тұлғасымен, қазақи адемгершілігі қайда жүрседе қазақ ұлтының  нағыз ұлт жанды ұлы екенін болашақ ұрпақ мәңілік аңыз етер ерліктерінің бірі деп мақтанамыз.Тағыда батыр Мәлік -”біз ерен бірнеше ерлігімізбен көзге түссек Баукең батыр болуға лайық 100 астам ерлік жасаған кісі”- деп Баукең ерліктеріне құлай табынушы еді .Қайран Қазақтың марғасқа ұлдары-ай қыйын заманда да  бір-бірін ұлықтап батыр-деп өткен .
Соғыста 11,500 ден астам адам  Совет Одағының батыр деген атаққа ие болды.Соның ішінде 104 адам осы атақты 2 рет алса 3 адамға  -үш реп беріпті.Ал Маршал Г.К.Жуков осы атақты 4 рет алған.Тіпті тылдағылардың өзіне еңбек ері деп қаншама медалды қанарлап таратқанын жазғандар көп болды.Бірақ біздің Баукеңе яғынй халқымыздың бір туар ұлы Бауыржан Момышұлына бұл атақты ерен ерліктері бола турсада бергізбеді.
Бүгінгі таңда Мәскеу жеңіс күнін дүркіретіп отырып тойлатады. Қаншама қыршын кеткен қазақ жастарының атын атап ерен ерліктерін түгендеді ме? Баукеңді дейміз-ау Ту тіккен Қошқарбайды да кейінге ысырып тастауына не дейміз?.Біле тура- әй..дей.. алмай жүрміз ғой! Озбыр ұлттың қашанда озбырлығы үстем тұрады..
Іштей жалтақой дәуірде жағымпаздықтан жан сақтап жұрген  өз қандастарынна разы емес Баукеңнің қайратты мінезін,қайсар  қылығын естіп,оқып өсекте біз Баукеңнің КСРОның отаршылдығына қарсылығын сол кезде қалай білдіргенін енді енді байқаймыз-ау.Қайран Бауке неткен алып едің.Сенің биіктігің алыстаған сайын асқарланып,мәуелеп көріне береді екен  екен ғой.
Жанарбек Ақыбиұлы